Achtergrond theorieën over familie- en organisatieopstellingen

 

                  “Elke relatie is een reflectie van de relatie met jezelf.”

Principes

Bert Hellinger is de man die aan de wieg heeft gestaan van het opstellingenwerk, zoals wij dat nu kennen. Het belangrijkste uitgangspunt is dat mensen en organisaties altijd integraal worden beschouwd als een systeem. Iedereen maakt onderdeel uit van een systeem dat de familie van herkomst heet. Sommigen van ons maken ook onderdeel uit van een systeem dat wij een organisatie noemen. Samen met alle andere personen en elementen wordt een integraal systeem gevormd. Het opstellingenwerk van Bert Hellinger wordt daarom ook wel ”Systemisch Werk” genoemd.

 

Hellinger ontdekte in zijn werk 3 belangrijke principes die bepalend zijn voor de balans binnen een systeem. Wanneer één of meerdere van deze principes wordt geschonden ontstaat er een disbalans die extreem belemmerende verstrikkingen tot gevolg kunnen hebben. Deze principes luiden als volgt:

 1. Plek of binding

Iedereen die onderdeel uitmaakt van een systeem heeft recht op een plek. Dit gaat zover dat zelfs de mensen die niet meer fysiek aanwezig zijn nog steeds een plek hebben binnen het systeem. Om de balans binnen een familie of organisatie te bewaren is het van belang de plek van iedereen te erkennen.

 

2. Volgorde (ordening)

Binnen ieder systeem, organisatie of familie, geldt voor de mensen binnen het systeem een bepaalde volgorde. Binnen een familie geldt dat de ouders voor de kinderen gaan en dat het oudste kind voor het jongere kind gaat. Binnen een organisatie ligt dat complexer, omdat hier naast leeftijd ook rang bepalend is voor de volgorde. Voor de balans binnen het systeem is het van belang dat degene die lager in orde is zich werkelijk kan voegen naar degene die hoger in de orde is.

3. Geven en nemen

Binnen ieder systeem vindt uitwisseling plaats en er is daarom sprake van geven en nemen. In een optimale situatie zal het geven aan een ander resulteren in net iets meer teruggeven, waardoor een opwaartse spiraal ontstaat waarin men elkaar en de onderlinge relatie versterkt. Dit geldt zowel bij organisaties als binnen families. Het evenwicht tussen het geven en nemen is van belang voor zowel de balans binnen een organisatie als binnen een familie.

 

Familieopstellingen

Ons leven kent van jongs af aan vele systemen. Wij mensen komen voort uit onze huizen van herkomst: de familiesystemen van onze vader en moeder en de verbinding tussen die systemen. Wij groeien op en ontwikkelen ons in systemen met onze opvoeders, onze schoolklas, een team, een vereniging en weer later werken wij in systemen, zoals in organisaties. Binnen deze verschillende systemen leren en ontwikkelen wij ons. Ieder van deze levenssystemen heeft een eigen dynamisch krachtenveld, een zielstroom die ons op diep en vaak onbewust niveau beweegt.

Symptomen en klachten bij mensen

Binnen ieder familiesysteem kunnen bepaalde dynamieken aanwezig zijn die belemmerend zijn in het dagelijkse leven van een persoon die onderdeel uitmaakt van dit systeem. Evenals bij organisatie dynamieken zijn er hier tal van voorbeelden voorhanden waar mensen niet in hun kracht kunnen komen, in voortdurende strijd met hun omgeving leven of bijvoorbeeld overmatig zorgen voor anderen, ten koste van zichzelf. Een systemische benadering kan dan binnen zeer korte tijd de werkelijke oorzaak bloot leggen van de actuele en langslepende klachten en een krachtige impuls geven aan een effectief herstel.

 

De volgende klachten en of symptomen kunnen een aanwijzing vormen voor systemische verstrikkingen:

  • Angst
  • voor de dood
  • voor het leven
  • voor (ver)binding
  • voor verlating
  • voor falen
  • Emotionele klachten
  • Verdriet
  • Boosheid
  • Woede
  • Onzekerheid
  • Schuldgevoelens
  • Onbedoelde ruzies
  • Hechtingsproblemen
  • Eetproblemen
  • Slachtoffer van misbruik en grensoverschrijding
  • Veel agressie meegemaakt (non- en verbaal)
  • Verslavingen
  • Onduidelijke vage lichamelijke klachten
  • Psychische klachten
  • Gevoelens van minderwaardigheid en ontoereikendheid
  • Moeite met zingeving
  • Het gevoel van “is dit alles wat er is”
  • Het plezier in het leven verloren
  • Midlife-problemen
  • Moeizaam contact met vader en of moeder
  • Moeizaam contact met de kinderen
  • Ouders kinderen niet los kunnen laten
  • Kinderen ouders niet los kunnen laten
  • Rechter willen spelen over ouders
  • Afwezige ouders
  • Ouders hebben/hadden vaak ruzies
  • Miskend voelen en tekortgedaan

 

Door middel van een familieopstelling (IoPT, IZR, LIP of WIYS) worden verborgen dynamieken in een familiesysteem zichtbaar gemaakt. Verborgen dynamieken die er de oorzaak van kunnen zijn dat iemand zich niet volledig durft te tonen, moeite heeft om acties in daden om te zetten of overvallen wordt door heftige negatieve emoties.

 

Organisatieopstellingen

Organisaties zijn levende systemen, die een eigenheid hebben: een geschiedenis (een eigen verhaal), een cultuur, een gestructureerde vorm of inrichting, visie, missie, eigen normen en waarden, een taak, een doel en een bestemming. In organisaties draait de samenwerking van mensen rondom een taak. In organisaties zijn grote en sterke overdrachtsfenomenen aanwezig. Wat de directie in de overdracht ”neerzet”, bewust en onbewust, heeft grote impact op de organisatie en haar systemische werking als geheel.

Hoe bewegen mensen zich in organisaties op het grensvlak van organisatie thematiek en persoonlijke thematiek?

 

Inzicht in de onderstroom

Organisatieopstellingen zijn een snelle en intense manier om inzicht te krijgen in de dynamieken van een organisatiesysteem. Opstellingen laten zien wat er in de onderstroom van een organisatie speelt. Hoe de verhoudingen tussen afdelingen zijn of tussen verschillende managementlagen. Hoe de verhoudingen tussen organisatie, producten, klanten en visies liggen en vooral wat eraan mogelijk nog niet benut potentieel in het systeem aanwezig is.

 

Symptomen en klachten bij organisaties

Binnen een organisatie of team kunnen bepaalde dynamieken aanwezig zijn die belemmerend zijn voor de verdere ontwikkeling van de organisatie of een team. Er bestaan voorbeelden van organisaties die maar niet slagen om succesvol te zijn, afdelingen waar voortdurend onrust heerst of waar diverse bekwame managers stuklopen. Vaak maakt een benadering vanuit systemisch perspectief dan binnen zeer korte tijd zichtbaar wat er zich werkelijk afspeelt en wordt daarmee een krachtige impuls gegeven aan een duurzaam oplossingsproces.

 

De volgende dynamieken kunnen symptomen zijn van belangrijke systemische verstrikkingen binnen organisaties:

 

Management

  • Onduidelijkheid in het leiderschap
  • Het structureel onvoldoende bereiken van doelen
  • Strijd tussen verschillende afdelingen en subgroepen binnen de organisatie
  • Het voortleven van oud zeer en andere historische belemmeringen
  • Onduidelijkheid over verantwoordelijkheden
  • Algemene behoefte aan meer daadkracht
  • Herhaling van dezelfde problematiek, ongeacht wisselingen van leider

 

Persoonlijk leiderschap

  • Onzekerheid over positie en ambitie
  • Moeilijk beslissingen kunnen nemen binnen de eigen werksituatie
  • Persoonlijke belemmeringen
  • Conflicten op het werk
  • Onduidelijkheid over verantwoordelijkheden
  • Herhaling van dezelfde problematiek, ongeacht wisselingen van leider

 

Door middel van een opstelling worden verborgen dynamieken binnen organisaties in een zeer kort tijdsbestek zichtbaar gemaakt. Onder professionele begeleiding zijn interventies mogelijk die sterk bijdragen tot de oplossing van een aanwezige verstrikking. 

Gratis verkenningsgesprek?
Klik op de button voor een gratis consult van 15 minuten.

Elk moment
Elk moment vraagt jou
Elk moment vraagt jouw aanwezigheid
Elk moment is nieuw
Elk moment vraagt een nieuw antwoord

Bron: Martin Buber